Báo cáo với Đoàn giám sát, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Đình Khương cho biết: Quỹ BHXH, BHYT với tính chất đặc thù thực hiện mục tiêu an sinh xã hội theo chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thời gian qua, quỹ đảm bảo hoạt động đúng mục tiêu, quy định của pháp luật và đạt được kết quả tích cực.
Ông Nguyễn Đức Hải phát biểu tại buổi làm việc
Cụ thể, nếu năm 2013, cả nước có 11 triệu người tham gia BHXH, thì đến năm 2018 đã tăng lên 14,7 triệu người. Tổng số người hưởng các chế độ BHXH hằng tháng năm 2013 là 2,6 triệu người, thì đến năm 2018 tăng lên 3,2 triệu người. Về BH thất nghiệp, năm 2013 có 8,7 triệu người tham gia, đến năm 2018 tăng lên 12,7 triệu người; năm 2013 có 7 triệu lượt người hưởng trợ cấp một lần, đến năm 2018 tăng lên 11,2 triệu người. Đặc biệt, năm 2013, cả nước có 61,8 triệu người tham gia BHYT, thì đến năm 2018 tăng lên 83,5 triệu người; số lượt KCB BHYT cũng tăng từ 130 triệu lượt (năm 2013) lên 176,5 triệu lượt (năm 2018). “Đáng chú ý, qua công tác thanh tra đóng BHXH, BHYT, BHXH Việt Nam đã phát hiện, kiến nghị truy thu và thu hồi về các quỹ số tiền lớn, đóng góp tích cực vào việc giảm số nợ đọng BHXH, BHYT. Năm 2018, tỉ lệ nợ giảm xuống còn 1,7% số phải thu- là mức nợ thấp nhất từ trước đến nay”- Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Đình Khương khẳng định.
Cũng theo Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Đình Khương, cơ chế quản lý quỹ tập trung thống nhất tại BHXH Việt Nam đã giúp tập trung đầy đủ, kịp thời nguồn thu vào các quỹ và chủ động trong điều hành nguồn thu, đáp ứng nhu cầu chi trả các chế độ tại mọi thời điểm. Từ năm 2013 đến nay, hoạt động đầu tư quỹ an toàn, hiệu quả, lãi suất đầu tư cao hơn so với chỉ số giá tiêu dùng, bảo đảm nguyên tắc bảo toàn và tăng trưởng quỹ; chi phí hoạt động rõ ràng, đúng quy định…
Đoàn giám sát của Ủy ban TVQH làm việc với BHXH Việt Nam và các bộ, ngành liên quan
Tuy nhiên, theo Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Đình Khương, việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Đơn cử: Vẫn còn trên 34 triệu người trong độ tuổi lao động chưa tham gia BHXH; khoảng 1,3 triệu HSSV chưa tham gia BHYT, nhóm tham gia BHYT hộ gia đình mới đạt tỉ lệ 63%, trong đó có khoảng 10-20% số người có thu nhập cao chưa sẵn sàng tham gia BHYT. Bên cạnh đó, dù số nợ BHXH, BHYT có giảm, nhưng vẫn tồn tại tình trạng nợ không còn khả năng thu hồi, nợ tại các DN đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc chủ DN là người nước ngoài bỏ trốn. Số người nhận trợ cấp BHXH một lần tăng, dẫn tới mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội cho mọi NLĐ bị ảnh hưởng. Quỹ BHYT tiếp tục gia tăng chi phí KCB bất hợp lý, ảnh hưởng đến mục tiêu cân đối quỹ.
Vì vậy, BHXH Việt Nam kiến nghị Quốc hội tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, bảo đảm thống nhất giữa Luật BHXH, Luật BHYT và Luật Việt làm; tăng cường giám sát tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT, nhất là tình trạng bội chi quỹ KCB BHYT tại các địa phương. Cùng với đó, kịp thời xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT; xử lý đối với các trường hợp DN có chủ bỏ trốn, mất tích. Sớm ban hành Nghị định quy định về quản lý thu nợ BHXH, BHYT. Đồng thời, các bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành phố cũng cần tăng cường vai trò quản lý nhà nước trong tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT trên địa bàn...
Thứ trưởng, Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh báo cáo tại buổi làm việc
Giải trình những vấn đề Đoàn giám sát nêu, Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh cho biết: Hằng năm, HĐQL Việt Nam đều họp cho ý kiến về những vấn đề quan trọng như dự toán, quyết toán năm trước khi trình Bộ Tài chính xin ý kiến Chính phủ; hoặc những vấn đề chưa rõ cũng được các bộ liên quan thẩm định lại. Hiện nay, công tác phối hợp giữa BHXH Việt Nam với Bộ KH-ĐT và ngành Thuế đảm bảo chặt chẽ, giúp cơ quan BHXH lọc ra được những đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, để có giải pháp vận động, đôn đốc thu. Song, BHXH Việt Nam rất cần sự quan tâm của Quốc hội trong các đợt giám sát cũng như có ý kiến với các ngành, các địa phương trong việc rà soát đối tượng tham gia BHXH.
Thứ trưởng, Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh cũng khẳng định, BHXH Việt Nam đã kiểm soát được số lượng DN nợ BHXH, nên đã có những giải pháp đôn đốc thu hiệu quả, giúp kéo giảm tỉ lệ nợ BHXH từ hơn 5% của năm 2014 xuống chỉ còn 1,7% so với số phải thu của năm 2018. Do vậy, BHXH Việt Nam đề nghị Ủy ban TVQH sớm cho ý kiến giải quyết vấn đề nợ đọng BHXH từ các DN trốn đóng, phá sản, giải thể, có chủ bỏ trốn…
Đồng tình với báo cáo của BHXH Việt Nam, song ông Doãn Mậu Diệp- Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH lại bày tỏ quan ngại về tình trạng già hóa dân số đang diễn ra nhanh ở nước ta. Theo ông Diệp, các nước có tốc độ già hóa dân số cao như Nhật, các nước thuộc Châu Âu… nên tại những nước này xảy ra tình trạng thiếu lao động trầm trọng. Do vậy, để ứng phó với già hóa dân số cũng như cân đối quỹ BHXH, Việt Nam nhất thiết phải điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu.
Cũng theo ông Diệp, Bộ LĐ-TB&XH có trách nhiệm trình Chính phủ giải pháp về vấn đề trên. Đồng thời, Bộ cũng đã trao đổi với nhiều chuyên gia và nhận được phản hồi nếu không theo nguyên lý của BHXH là đóng- hưởng sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy lớn. Ông Diệp cũng chỉ rõ, chủ DN nước ngoài bỏ trốn chủ yếu từ các nước như Hàn Quốc, Trung Quốc… Do vậy, các cơ quan chức năng cần giám sát đặc biệt với những DN trốn đóng, nợ đọng hoặc có nguy cơ chủ bỏ trốn; đồng thời, thường xuyên thanh tra và trong trường hợp khẩn cấp có thể yêu cầu đóng băng tài khoản để chuyển trả về quỹ BHXH.
Ông Vũ Văn Họa- Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết, thời gian qua, Kiểm toán Nhà nước đã tiến hành kiểm toán việc quản lý, sử dụng quỹ BHXH, BHYT. “Qua kiểm toán cho thấy, chi hoạt động đều tiết kiệm, đúng quy định; song vẫn có hiện tượng lạm dụng hưởng chế độ BHXH”- ông Họa nói. Cũng theo ông Họa, việc quản lý nguồn quỹ này phải đảm bảo an toàn, nên nếu đặt vấn đề sinh lời, thì BHXH Việt Nam khó làm được. “Do đó, Chính phủ và Bộ Tài chính cần cho phép mua trái phiếu hoặc gửi tại những ngân hàng thương mại có uy tín…”- ông Họa đề xuất.
Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Đức Hải- Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách của Quốc hội cho biết, vấn đề quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách (BHXH, BHYT) là vấn đề được Quốc hội rất quan tâm. Qua các ý kiến đã giúp Ủy ban TVQH làm rõ các nội dung liên quan đến tình hình ban hành chính sách, pháp luật về thành lập, quản lý, sử dụng quỹ BHXH, BHYT; cũng như đánh giá được tình hình triển khai, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng quỹ giai đoạn 2013-2018.
Đặc biệt, theo ông Nguyễn Đức Hải, các ý kiến cũng đã đánh giá, làm rõ được hiệu quả quản lý, sử dụng các quỹ; chỉ ra hạn chế, tồn tại, nguyên nhân và kiến nghị, đề xuất các giải pháp. “Quan điểm của tôi, việc đầu tư các quỹ BHXH, BHYT không chỉ đảm bảo an toàn, hiệu quả, mà còn giúp kiềm chế lạm phát và ổn định kinh tế tài chính vĩ mô…”- ông Hải nhấn mạnh.
Báo BHXH